แนวความคิดเกี่ยวกับการบริหารราชการแบบมีส่วนร่วม
ประเด็นการมีส่วนร่วมของประชาชนในการบริหารปกครองเป็นหลักคิดที่รัฐบาลในประเทศเสรีประชาธิปไตยต่างๆ ให้ความสนใจ เพราะเป็นการบริหารราชการที่ประชาชนเรียกร้อง
เป็นที่ยอมรับของประชาชน และเป็นไปตามครรลองของระบอบประชาธิปไตย
ที่มุ่งเน้นให้การบริหารราชการ การตัดสินใจ การให้บริการสาธารณะ
ตลอดจนการดำเนินนโยบายสาธารณะต่างๆ เป็นไปอย่างสุจริตโปร่งใส เพื่อประโยชน์สุขของประชาชน ตอบสนองความต้องการของประชาชน
มีการตัดสินใจที่รอบคอบ เป็นธรรม
และคำนึงถึงผลประโยชน์และสิทธิขั้นพื้นฐานของประชาชนโดยรวม การเปิดโอกาสให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมเป็นวิธีการหนึ่งที่จะเกิดการบริหารราชการที่สุจริตโปร่งใสมากขึ้น จากความพยายามในการให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในภาครัฐมากขึ้น หน่วยงานภาครัฐจำเป็นต้องปรับระบบการบริหารราชการให้เป็นประชาธิปไตย
ซึ่งเรียกว่า การบริหารราชการแบบมีส่วนร่วม (Participatory
Governance) การบริหารราชการแบบมีส่วนร่วมหมายถึง
การจัดระบบการบริหารราชการ การจัดโครงสร้าง ทัศนคติในการบริหารราชการ
และการกำหนดแนวทางที่เจ้าหน้าที่หรือหน่วยงานของรัฐ เปิดโอกาสให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วม มีบทบาทในกระบวนการตัดสินใจทางการบริหารและการดำเนินกิจกรรมของรัฐ ทั้งทางตรงและทางอ้อม การบริหารราชการแบบมีสวนร่วมที่เปิดโอกาสให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในภาครัฐอาจจะดำเนินการได้ในหลายมิติ ตามความเหมาะสมและความต้องการพื้นฐานของประชาชนในแต่ละสังคม
องค์กรที่เรียกตนเองว่า International Association for Public
Participation (IAP2) ซึ่งเป็นสถาบันนานาชาติได้ศึกษาและกำหนดระดับการมีส่วนร่วมของประชาชนไว้ 5 ระดับ เพื่อที่ผู้ที่เกี่ยวข้องและหน่วยงานภาครัฐจะเลือกตัดสินใจออกแบบการบริหารราชการแบบมีส่วนร่วม จากระดับการเปิดโอกาสให้ประชาชนได้เข้ามามีส่วนร่วมในภาครัฐ ตั้งแต่ระดับการเข้ามามีส่วนร่วมที่น้อยที่สุด ถึงระดับการเข้ามามีส่วนร่วมที่มากขึ้นในระดับที่ 5 มีรายละเอียด ดังนี้
ระดับที่ 1 การให้ข้อมูลข่าวสารแก่ประชาชนเกี่ยวกับกิจกรรมต่างๆ
ของหน่วยงานภาครัฐ (To Inform) เป็นระดับที่ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในขั้นตอนน้อยสุดซึ่งเป็นสิทธิ พื้นฐานของประชาชนในการได้รับข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับงานของภาครัฐ โดยหน่วยงาน ภาครัฐมีหน้าที่ในการนำเสนอข้อมูลที่เป็นจริง
ถูกต้อง ทันสมัย และประชาชนสามารถ เข้าถึงได้
ระดับที่ 2 การเปิดให้ประชาชนแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับการดำเนินการ/การปฏิบัติงาน ของหน่วยงานของรัฐ อย่างอิสระและเป็นระบบ
โดยหน่วยงานภาครัฐจัดให้มีกระบวนการ รับฟังความคิดเห็น การปรึกษาหารือ ทั้งเป็นทางการและไม่เป็นทางการ และนำ ข้อเสนอแนะ ความคิดเห็น ประเด็นที่ประชาชนเป็นห่วงไปเป็นแนวทางการปรับปรุง นโยบาย การตัดสินใจ และพัฒนาวิธีการปฏิบัติงานในหน่วยงาน
(To Consult)
ระดับที่ 3 เป็นระดับที่หน่วยงานภาครัฐเปิดโอกาสให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมหรือ เกี่ยวข้องในกระบวนการกำหนดนโยบาย การวางแผนงานโครงการ และวิธีการทำงาน โดยหน่วยงานภาครัฐมีหน้าที่จัดระบบ อำนวยความสะดวก ยอมรับการเสนอแนะและการ ตัดสินใจร่วมกับภาคประชาชน
(To Involve) การมีส่วนร่วมระดับนี้มักดำเนินการใน รูปแบบกรรมการที่มีตัวแทนภาคประชาชนเข้าร่วม
ระดับที่ 4 การที่หน่วยงานภาครัฐเปิดโอกาสให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมมีบทบาทเป็น หุ้นส่วนหรือภาคีในการดำเนินกิจกรรมของหน่วยงานภาครัฐ (To
Collaborate)
ระดับที่ 5 การเสริมอำนาจประชาชน (To
Empower) เป็นระดับที่เปิดโอกาสให้ ประชาชนมีบทบาทเต็มในการตัดสินใจ การบริหารงาน
และการดำเนินกิจกรรมใดๆ เพื่อ เข้ามาทดแทนการดำเนินงานของหน่วยงานภาครัฐดำเนินการหรือปฏิบัติงานอย่างใด อย่างหนึ่ง ระดับการมีส่วนร่วมของประชาชนในระดับสูงสุดนี้เน้นให้ประชาชนเป็นเจ้าของ ดำเนินภารกิจและ ภาครัฐมีหน้าที่ในการส่งเสริมสนับสนุนเท่านั้น
ปัจจุบันรัฐบาลในประเทศต่างๆได้กำหนดเป็นนโยบายสำคัญในการเปิดโอกาสให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วม เช่น ในรัฐควีนแลนด์ ประเทศออสเตรเลียได้กำหนดแนวทางให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการกำหนดแผนยุทธศาสตร์การพัฒนา และหลายๆ มลรัฐในประเทศสหรัฐอเมริกาได้ให้ประชาชนเข้ามามีส่วนในการวัดผลการดำเนินงานของภาครัฐ เป็นต้น ประเด็นเรื่องการบริหารราชการแบบมีส่วนร่วมเป็นหัวข้อที่
ก.พ.ร. ให้ความสนใจ โดยกำหนดแผนยุทธศาสตร์
แนวทางและมาตรการต่างๆ เพื่อให้ระบบราชการไทยมีการพัฒนาสู่การบริหารปกครองตามระบอบประชาธิปไตยที่มา http://www.opdc.go.th/content.php?menu_id=2&content_id=301
การมีส่วนร่วมมีประโยชน์อย่างไร สมมุติว่าเรา เล่นเกมหมากรุกอยู่ บางที่หากเราคิดคนเดียว อาจทำให้เกมหมากรุกอาจเพรี่ยงพร่ำได้
อาจนำมาสู่ความพ่ายแพ้ หากเรามีโค้ชมือดี หรือ กองเชียร์เยี่ยมๆ
คอยบอกและช่วยดูหนทางสู่ชัยชนะให้ ทำให้เราชนะเกมการแข่งขันได้ ในการแข่งขันฟันดาบ ก็ใช้วิธีแบบนี้เช่นกัน มีทั้งโค้ช ทีมงานแก้เกมส์ ช่วยเหลือนักกีฬา และก็มีนักกีฬา ที่เป็นคนเล่นเกม ตลอดจน กองเชียร์ ที่มีบทบาทในการเสริมกำลังใจ
และอาจพัฒนาขึ้นมาหรือเปลี่ยนบทบาทเป็นผู้แข่งขัน อยู่แล้วที่เราเห็นๆกันมาตลอดผมมีความเห็นว่า
ขบวนการของการมีส่วนร่วมที่สมาคมสมาคมฟันดาบ เข้าสู่ขั้นตอน
ก่ำกึ่ง ระหว่าง ขั้นที่ 4 ขั้นที่ 5 ตามที่ International Association for Public Participation
(IAP2) กำหนด แบบนี้ สมาคมฟันดาบฯ
ต้องการให้เกิดขบวนการการมีส่วนร่วม ขั้นใด ตอบหน่อยเถอะครับเจ้านาย
